Waat is 'e Wiktionair?

'd Guuef väöl waeg óm óp 'n aangenaom wies 'n nöttig biedraag ane Wiktionair tö gaeve. Weer zeen eplaotsj ein 'n lèmbörgsj waorsbook èn weer höbbe nag vervrönjing aan väöl 'gwuuen' wäörj oet ós èèger spraok, bie veurkäöre mit 'n gooj waorsómsjrieving èn e gebroeksveurbeilje.

Weer zeen ècher ouch 'ne tagk eins waerelswieds perjèks: e mieëtalig waorsbook det haopelik èns al wäörj in al spräök kèn gaeve. Weer zeen d'n tagk dae 't Lèmbörgsj es veurspraok haet. Weer zeen dös ouch e-n Ingelsj-Lèmbörgsj- ódder e Vieëdnemieësj-Lèmbörgsjwaorsbook.

Inziene-r is die mieëtalig idieë zieër hoeaghertig. Laot ós besjèjlikerwies zègke det weer e mieëtalig waorsbook ewaering zeen.

Dit beteikentj aleilik det bebeildj ouch vaksspraok, e stèl aan euverzèttinger èn 'n biedraog oet 'n anger spraok hertelik wèlkóm zeen. E-n hieël blangeriek veurdeil ven g'm wikivroeamwèrke is naomelik det weer ós gei zörg hove tö make det 'd book euverdiek waere. Etied pepiers dwóng det luuj döks d'raan zich tö bepèrke toet wäörj die alsdöks veurkome. d'r Woort den hieël väöl tied verdaon mid g'm bepaole ven wäörjveurkómme èn vaksspraok koom d'r den döks aafgekówwen oedaaf. Dóch zeen weer gaern det veurkómmerig wäörj ouch besjreve waere - ènde d'r zeen d'r nag väöl eroead - guuef 'd glökkig gein raej (èn dös ouch gein óntzègking) mieë veur deze saort aan käöslikhed (zoea ezag waorsóphókking). Ouch ónnoewaerig wäörj zeen dös wèlkóm, ouchal liedj det d'raan det die hie get ieëder kómmen es veurkómmeriger wäörj.

Get dèrgeliks gèldj veur vraem spräök. Pepier waorsbeuk zeen ömmer bepèrk toet twieë spräök, bebeildj Ingelsj-Lèmbörgsj èn meistes kómme den nör die 'blangeriks' vraem spräök ebód. 'Ónblangerik' spräök (ènd'häör spraeker) wie Mawrisj ódder Wèsfriesj kome d'r den aafgekówwen oedaaf. Óppernuuj gèldj det dees bepèrking etied pepiers wèrktuuglik is kómme tö vervallen èn weer kènnen hie hertslöstelik euverzèttinger achter väöl anger spräök inveure. 't Waordj book is e good veurbeildj ven.

'n Gooj lèmbörgsj besjrieving ódder euverzètting eins vraems waordjs ódder 'n gooj tuning ven wie dae gebaoge, gevoog ódder oedgespraoke zie, is ós daomid denouch väöl waerdj.

Wae zeen die gebruker?

Wae kèn d'r middoon? Edereine ewaereldj (dös neet nör elèmbörg) dae 't Lèmbörgsj good zat behieërsj óm 'n zinnig biedraag ós mit tö gaeve. Aafhenkelik ven waam die biedraag zie, kèn die spraokbehieërsjing dös bèswaal bepèrk zeen. Weer zeen hie rieëgelmaotig gebruker die inkel Nieëderlandjsj ódder Nuutjgreeksj emoderspraok höbben èn nejliks Lèmbörgsj kalle. Dees kènnen ècher dóch nöttig biedraag gaeve.

Naeve die aezelig gebruker die hie inhaadj biedrage zeen d'r ouch de laezer ven waam hie gesjreve wuuertj. Ouch die zeen ven g'm gansem waerelje. 't Kèn 'ne Èchse sjoealer zeen dae get ópzeuk, maer ouch emes oet Japanne dae Lèmbörgsj wil lèrnen ódder emes ven g'm nieëderlandjsjem Wiktionair dae-n e waordj wil euvernömme. 't Is 'n gooj zaak dit bie g'm sjrieve in dienen achterkóppe tö haaje. Doe bös hie waorlik in e waerelsdörp, zie dem det dit ehook Lèmbörgsjès zie.

Wie drage gebruker zoealik bie?

Det hink strang aaf ven häör kènnès, häör vaerdighijjer èn vral ouch ven waam die sjoean vinjentj. Hierónger steid e taal aan veurbèljer, meugelikhijjer èn veurstèller. Die zeen neet zieër gemèndj óm dir óp tö drage waat se mós doon, mer mieër óm 'n idieë tö gaeve ven wie aafwisjelendj dien biedraag hie waal neet kènne waere. d'r Is wèrkelik veur ederei geit!

Nuuj wäörj haeraanvoge

Doe kèns dich bebeildj in laote gaeve dórch 'n bestäönj ziej. Es se daer 'n roeaj sjakeling zuus, kèns se daeróp klikken èn 'ne nuujen ingank aanvange.
Zeuk èns e waordj óp waenger g'r zeukfönksje. Es 't d'r nag neet is, kèns se-n 'm aanmake. Kiek waal ieës ef euver esèf se neet 'n verkieërdj spèlling dórchveurs (ouch oetkiekendj det Wiktionair höjdjlèttergvuuelig zie).
Gebroek de Willekäörig-pazjenaknoep èns e paar tiejer èn laot dich ingaeven óp waam ópduuk.

Bestäönj ingenk oedbrèjje

Väöl aan bestäönj ziej bevatte men bepèrk inlichtinger. Voog èns 'n óntbraeking, e veurbeildj, 'n aanhaoling ódder e-n aafglijje waordj haeraan. d'r Zeen ècher veur dees saort zaaken waal get veurzichköp evórm veurlaag. Kiek ieës ef get róndj óm tö kieke wie 't huuertj. 'n Ónsj aer dem zieëker èng wen se-n 't 'ne kieër verkieërdj deis. Dien midgebruker zölle det ömmer waal good bringe. Óf die det ouch blieve doon is netuurlik 'n angere zaak.

Euverzèttinger

Döks höbbe die angertalig zösterperjèkter al euverzèttinger eins waordj det hie nag óntbrèk. Doe kèns den waenger interwikieër achter 'nen angertalige Wiktionair (Ingelsj: Wiktionary) gaon èn euverzèttinger daer euvernömme. Dennig Wiktionair broeke dezèlvenj spraokveurlaag es ós (dees kènnen euvergenómme waere).

Biedraag in anger spräök

Sprèks se get Pruusj, Nieëderlandjsj ódder Gkuuemraegke? Den is dien kènsjap hertelik wèlkóm! Ódder aertj-se-n aezelig dich Tsjèchisj tö lèrne? Den is 't aanmake ven ingenk veur wäörj in die spraok wleech 'n gooj oevening veur dir ènd'n verrieking ven ós waorsboke. Die vórming is get anges: doe hoofs nör 'n euverzètting achter g'm Lèmbörgsj aan tö gaeve, mer 'n gooj aangaaf einer buging, vervoging ódder dèr oetspraok is zieër wönsjelik.

Verbuginger, vervoginger

Väöl wèrkwäörj, zèlfstenjig- èn bievogelik naomswäörj zeen nag neet veurzeen ven e vervogings- ódder verbugingstäöfelke. Nöm èns zoea täöfelke euver eins angers waordjs det dem al waal haet èn pas 'm aan.

Verbaeteringer angerluujliker föjt

Weer doon al ós bès, meh wo me-n hel wèrk drejtj me-n ouch verlees. Tik- èn spèlföjt kènne zoea verbaeterdj waeren, anger zaken verijse messjiens ieës get oetlègk ódder euverlègk.

Zeukgruup

E taal aan zeukgruup waere venzich aangebrach dórch veurlaag, meh get verijse henjeliks haeraanvoging. Zeukgruup kènnen 'n bórn aan ingaeving blieke.

Waorsaafkómme

'd Zów waal hieël sjieks zeen es weer ven eder waorje de gesjiechdje kóste-n achterhaole. Dit verijs ècher waal wiej kènnes. Luuj die Lèmbörgsj höbbe gedaon, zöllen hie e pöntj veur höbbe, went die «Ètsberger Zaag» waere daer oedveurig behanjeldj.

Wäörj ven anger Wiktionair

d'r Zeen väöl wäörj woreuver al waal inlichtinger is óp ós zösterwaorsbeuk, mer èng hie. De nieëderlandjsje Wiktionair haed zoea nag väöl lèmbörgsj wäörj die hie stènna óntbraeke. Doe zóws d'r 'nen interwiki achter NL kènne zètte, dórchklikken èn, es se hie-r óp 'n leidig ziej kömps, 'nen ingank aanvange.

Oetspraok

d'r Geit nieks euver g'm gespraoke waorje haer, vral es se bedomls det de laezer mesjiens zjuus is begós mid g'm lèrne Lèmbörgsjès. Nöm me'ns die-r èèg stömgluudj óp èn zèt 'n es e .ogg-bestandj. Dit kèns se doon mit 't vrie pergram Audacity. Es se kènnès haes ven kallerlikerwies sjrieve (IPA), kèns se dien oetspraok in dit abcd^e aangaeve, vermèlj waal efkes waad die dieëlèk is.

Aafkórtinger

In eder spraok waeren algemein gankber aafkórtinger gebroek wie z.a.k. ódder, èndz.. Ouch deez inlichtinger zeen hertelik wèlkóm. Zórg d'r ècher waal veur det de aafkórtinger algemein gankber is. Weer zeen e waorsbook det besjrief, neet 'nen haof veur g'm oetlaeve ven g'r sjapingshed dès sjrievers ódder e middel veur g'm in ómloupe bringe ven nuujwäörj.

Tiedswäörj èn belaaje wäörj

In ederen tieje waere nuuj wäörj aangemaak. Väöl d'rven störf achter g'm loupe tieds weir aaf. Wae zaet nag det get vlègkzig zie? Zölle wäörj wie keul èn eurdem toet 'dzèlvendje lót besjaore zeen? d'n Tied lieërtj ós al. Ezich is d'r wènnig taengen óm deze saort wäörj óp tö nömme, mer aangaeving es «tiedswaordj» ódder oet waten tieje 't waordj kömp zeen waal henjig. Get dèrgeliks gèldj ouch veur sjèldjwäörj, aaftaofelswäörj èndezoea. 'n Spraok - èn dös ouch e waorsbook - is noe eilik neet gans zónger dees wäörj. Weer zètte d'r èchter ömmer waal 'n veurlaag bie det 't óm e belaaje waorje geit. Weer willen ós laezer neet aafsjrikken ódder aafwèrpe!

Oetstenjig aezelig zeen

Es ós zösterperjèkter mit 'n anger veurspraok e bepaoldj waordj ouch in häör bestanje höbbe, wuuertj d'r 'n sjakeling aangelag achter daem inganke. Vólg die sjakeling me'ns ènde kiek óf al stöm. Meugelik kömps se d'r ouch inlichtinger taenge die ouch hie nöttig kènne zeen. Bön ècher waal belaef èn bij ieër aan plaotsjelik gebruuk èn mitkómminger.

Euverig zaak

Wie al gezag: hiereuver staon nör e taal aan veurstèller èn veurbèljer aangegaeve. De lies is óngetwiefeldj neet gans. Drón nans: dien idieër zeen hertelik wèlkóm. Doe kèns die mit midgebruker bespraeken óp 'n euverlègksziej. Det gemekkelik e taal aan zaak, wie 't aanpassen ódder haeraanvoge einer veurlaag, de käös eins ópmaaks einer ziej èndezoea.

Dinger die neet waal kómme

'd Guuef ouch zaak die dien midgebruker neet zoea good zölle vinjen ódder die gwuuen neet aangenómme kènne waeren. Inkel veurbèljer daoven zeen:

reklaam make;
sjrieversrèch euvertraeje (bebeildj óp aafbeildjinger);
óp zatj verneling plieëge;
verhanjelinger ópnömme die ieëder in e boke ódderzoea mótte: daoveur haet me Wikibrónne èn Wikipedia; 'd geit hie nör óm g'm versjiensele «miensjèsspraok» èn al zien versjèjjehed.

Weer besjrieve de spräök dèr aerj wie die zeen (ódder ware). Dit beteikentj:

det sjapingsspraokgebroek mót waere veurkómme;
det de beteikenès eins waordjs mót waeren ómsjreve, neet gewiezig; mesjiens zóws se gaernder wille det e waordj óp 'nen angere waege gebroek wuuertj es noe zie; dit is daer èng de plaotsj veur óm ómsjrievinger diens inzichs aan te passe.