umlaut

Van Wiktionary

Mofers[bewirk]

Zelfstenjig naamwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

umlaut m /ùmláu̯t/ oe\mla~wt

  1. (spraoklieër) 'n klankverangering van 'ne klinker; dees truuedj in 't Mofers veural op in mieëvaad, verkleinwäörd, wirkwaordsverveugingen en aafleijinge
    Bie 't waord "stool" kump in 't mieëvaad d'n umlaut: "steul".
  2. (spraoklieër) 't randjteiken <¨>: twieë puntje die me naevenein baoven op 'ne klinker zitj ("ä", "ë", "ï", "ö", "ü")
    Doe vèls neet in 'ne pot, mer in 'ne pöt; doe mós nag 'nen umlaut op die "o" sjrieve.
Aafbraeking
  • um-laut
Synoniem
Kómaaf
  • Oet 't Pruus: Umlaut

Grammaer[bewirk]

In 't Mofers kinne v'r de volgendje umlaute die nag recèntelik produktief zeen (die mit "†" zeen versteindj):

  • "a" /a/ > "e" /æ/, wie appel > eppelke
  • †"a" /a/ > "è" /e̞/, wie valle > vèltj
  • †"a" /a/ > "i" /ɪ/, wie lank > lingdje
  • "aa" /a:/ > "ae" /ɛ:/, wie naat > naetsig
  • †"aa" /a:/ > "äö" /œ:/, allein in gaat > gäötje
  • "aaj" /a:i̯/ > "ej" /æi̯/, wie kaaj > kejjelik
  • "ao" /ɒ:/ > "äö" /œ:/ (oet Aadgermaans *u of (aaj) lieënwäörd), wie haof > häöf en paol > päöl
  • †"ao" /ɒ:/ > "ieë" /iæ̯̈/ (oet Aadgermaans *ē), wie kraom > krieëmer en gevaor > gevieërlik
  • (?) †"ao" /ɒ:/ > "uue" /ʉ̜æ̯̈/, wie antjwaord > antjwuuerde
  • †"au" /au̯/ > "äö" /œ:/, wie blaw > bläötsele
  • "au" /au̯/ > "ew" /æu̯/, wie gaws > gewske (sjuuf op nao "au" > "ui", wie paw > pewke ~ puike)
  • †"au" /au̯/ > "ei" /ɛi̯/, allein in gaws > geize
  • "o" /ɒ/ > "ö" /œ/, wie pot > pöt
  • "ó" /ʊ/ > "u" /ø/ (sóms: "uu" /ʉ̜/), wie hóndj > hundje ~ huundje
  • "oe" /u(:)/ > "uu" /ʉ̜(:)/, wie oet > uterlik
  • "oea" /uä̯/ > "uue" /ʉ̜ä̯/, wie roeas > ruueske
  • "oew" /u:/ > "uuw" /ʉ̜u̯/, wie geboew > gebuuwke
  • "oo" /o:/ > "eu" /ø:/, wie book > beuk
  • "ou" /ɒu̯/ > "ui" /œi̯/, wie rouve > ruiver
  • "ouw" /ɒu̯/ > "ui" /œi̯/ (sóms "uiw" /œi̯u̯/), wie touw > tuike en vrouw > vruike ~ vruiwke

Kómbinaasjes wie "ooj" > "euj", "aaj" > "aej" kómmen ouch veur. Bie dees klankverangeringe traeje döks ouch verangeringe van toean en mitklinkers op, wie bou~m > bui\m, stad > stej, aad > eljer. Klankverangeringe wie verkortinge, wie in meine > mèndje, aete > itj, etj, en vare > veurt waeren oet historische raejene neet toetten umlaut geraekendj.

Verbuging[bewirk]

inkelvaad mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison
nom. sjrif umlaut umlaute umlauten
IPA /ùmláu̯t/ /ùmláu̯d/ /ùmláu̯tə/ /ùmláu̯tən/
dim. sjrif
IPA
dat. sjrif umlaut umlaute umlauten
IPA /ùmláu̯t/ /ùmláu̯d/ /ùmláu̯tə/ /ùmláu̯tən/

In anger spraoke[bewirk]

[1]

[2]