al

Mofers

Biewaord

Lemma

al /ál/

1. op 'n ieëre tiedspuntj es verwach

   Ich höb de wage gister al gewasse.

Aafbraeking

• al

Net get anges gesjreve

• aal

Aafleijinge

• ol
• alsjoean, alvas, alweer

Verwantje wäörd

• nag

In anger spraoke

• Frans: déjà
• Grieks (nuuj): ήδη^(el:), κιόλας^(el:)
• Ingels: already
• Luuksembörgs: schonn
• Nederlandjs: al, reeds
• Pruus: schon, bereits
• Spaans: ya
• Zweeds: redan

Ónbestump veurnaamwaord

Lemma

al /ál/

1. 't gehieël det meugelik is, 't gehieël biejein sónger oetzunjering, de ganse wieväölheid

   Dae haet al zie geldj verzaope.

   Höb geer al bie uch veur te gaon?

2. (~ de + mieëveljig zelfstenjig naamwaord) volstenjig, gans, in zie gehieël

   Al de floere móste d'roet.

Raod

Dit waord wuuert in samespeel mit veurzitsele dökker vervange door "euveral": mit al(les) > euveral mit.

Aafbraeking

• al

Net get anges gesjreve

• aal

Variaasje

• ↓alles

Synonieme

• [1] de ganse kliembiem/kluit, allemaol

Aafleijinge

• alder-, alle
• alaaf, alaoves, albestèl, aldaag, aldoor, algemein, aljaors, allein, allewaal, allewiel, allich, almaonjs, almelaeve, almiddis, almorges, alnach, alnammedaags, alskantje, alsziej, altied, alveur, alwaekes, alwintjers, alzelaeve, alzomers
• baovenal, euveral, ouchal, vanal, veural

Zagswies

• Aan al kump 'n inj: Alles löp aaf, alles sjèdj ómme gaementj oet.
• al det/waat dien hertje begaert: al det me gaer haet
• al d'n hieëlen duvel: abseluut al, alles
• al mit al: al in betrachting genómme, óm ganse
• al te zieër: in te hoeage maot

  Die zeen waal get al te zieër mitein besjeftig; det wuuert nag get.

• Dae 't langs laef, haet al: Ederein mót sterve, wuuert veural gebroek wen 't geit euver bezitzöchtigheid.
• ein en al: gekinmirk door nieks anges es 't verneumdje

  Die begraefenis waas ein en al dreuvigheid.

• emes oetsjelje veur al det/waat nöt is
• houp en al
• Van al kump nieks: Van al te väöl veurnummes kump me toet nieks.

In anger spraoke

[1]

• Frans: tout, toute
• Ingels: everything
• Nederlandjs: alles
• Pruus: alles
• Spaans: todo
• Zweeds: allting, alltihop

[2]

• Ingels: all of
• Nederlandjs: alle

Voogwaord

Lemma

al /ál/

1. (synoniem) (óngersjikkendj) > (naevesjikkendj) anger waord veur sjoeans

   Al is 't nag zoea sjoean waer, doe kums neet de deur oet vandaag!

Aafbraeking

• al

Verveuging

		voogwaord		persoean
vrie	sjrif	al
	IPA	/ál/
2 iv.	sjrif	als		te se
	IPA	/ál̥s/		/(t)ə/
2 mv.	sjrif	altj		g'r
	IPA	/áʎ̥c/		/çə̽r/