zègke

Mofers

Wirkwaord

Lemma

zègke /ze̞gʲe/

1. (euvergenkelik) zich mónjeling ute mit spraok

   Hae zag det t'r mich vandaag zów belle, mer ich höb nannieks gehuuerd.

2. (synoniem) anger waord veur bevaele

   "Gank eweg!" höb ich tich gezag!

3. (óneuvergenkelik) (~ van) 'n meining of oeardeil höbben euver get

   Waat zaes toe daovan es v'r 'ns nuuj steul gaon haole?

4. (euvergenkelik) 'n oetmoeling of 'n anger vorm van kritiek gaeve

   Doe mèns ouch ummer get te mótte zègken euver anger luuj.

5. (synoniem) anger waord veur beteikene

Aafbraeking

• zègk-e

Aafleijinge

• gezag, gezagdje, gezègkdje, óngezag, zègker, zègkes, zègkvrie, zègkwaord, zoeagezag
• aafzègke, aanzègke, miszègke, naozègke, oetzègke, óntzègke, opzègke, veurzègke, waorzègke
• sterrezègking

Verwantje wäörd

• zaag, zagswies
• kalle, spraeke, vertèlle, zwetse

Zagswies

• Begiene (die) zeen neet wie ze sjiene: die zitten achtere gerdiene, en zègke: "Kiek, dao geit t'r miene!" = Begiene zeen neet zowie zie lieke.
• Dao is nieks van gezag.
• Dao zaes/zags se "geer" taenge: Det maak indrök; det is van groeate maot; det is hieël sjiek.
• Daoróm is nieks gezag: opgevaadj, inne kas gelag!
• Det is aan gèn douvemansoeare gezag: Det höb ich good gehuuerd en det zal ich ouch ónthaje.
• Det is gei zègke: Det is gèn behuuerlike meneer van spraeke.
• Det zaet zich neet. / Det zaet zich (neet) good (ouch: 't Zaet zich ...): Det is neet oet te spraeke./Det is (neet) good oet te spraeke.
• Det zaet zich slech: Det is lestig oet te spraeke.
• Det zóds se (baar) zègke: 'n bestaetiging die gebroek wuuert wen m'n 'n aannaam of 'n laezing vannen angere spraekers óngerstiep:

  A: Ich gluif det die gaar neet ane koeaj kómme, wen ich huuer wie dök die mit fekansie gaon.

  B: Det zóds se baar zègke.

• Det zóds se neet zègken aan ...: Aan ... is det neet te zeen of aaf te leie.

  Ane name zóds te-n 't neet zègke, meh Graad van Graadjen en Piet van Mie wore gebreurs.

• emes (fien) de waorheid zègke: emes mit krach (en mit good-gekaoze wäörd) zègke wie anges m'n euver 'n zaak dink
• emes get rech in zie gezich zègke: emes in 'n ónmiddellike kónfrontaasje get ónaangenaams zègke
• gein boe of bah zègke: gaar nieks zègke
• gèn drie wäörd zègke: zwiege, gaar nieks zègke
• get langs de naas eweg/weg zègke:
  1. get serjeus zègke sónger dao waatfere naodrök danouch op te ligke
  2. get es 'n opmirking tössedoor zègke
• get mit 'ne gekke slaag zègke: get in e zwaor en serjeus gesprek zègke det de sfeer óntspanne maak
• get oppe löppen höbben óm te zègke: net get van plan zeen te gaon zègke, mer det tommeh neet doon

  Wie ich dem huuerdje zègke det ich mer e gewuuen mienwirkerskindj bön, haw ich oppe luppen óm te zègke det de mèlkker vare - waat zie vader dieëj - toch ouch gei teiken van riekdóm waas.

• get te zègken höbbe: mach höbbe, invlood höbben op anger luuj
• gezag zeen door ...: in 't spraokgebroek van ajer luuj veurgekómme zeen

  "Vindele" is nag gezag gewore dore luuj gebaore róndj 1870.

• "Ich," zag de gek: zichzelf (ich), wuuert veural gebroek wen me te bluue is veure ganse ieër veur zichzelf op te strieke; 't veurnaamwaord verbuug neet nao naamval

  Det haet väöl tik gekos, mer 't is aafgekómme; allemaol door pap en ich, zag de gek.

• Laot tich det gezag zeen. / Laotj uch det gezag zeen. (naodrök op gezag) = Aksepteer det ónaangenaam besjeid meh.
• Noe zègk 'ns get! = wuuert gebroek es 'n oetdrökking veur wen me spraokloos is door verwónjering.
• op alles jao en ame (mótte) zègke: alles (mótte) bestaetige
• van emes get zègke: klappen of róddelen euver emes
• Van huuere zègken is half gelaoge: Aafgaon op waat anger luuj zègke (en det neet zelf óngerzeuke) liek op lege.
• Waas se mich (toch) neet zaes! = wuuert gebroek es 'n oetdrökking veur zien verwónjering mit te uten euver get det juuskes gezag geworen is.
• Waem a zaet, mót ouch b zègke: = Waem begintj, mót ouch doorzètte.

Verveuging

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	zègk		zaes		zaet zaetj		zègke	zègken	zègk		zègke	zègken	zègkendj
	IPA	/ze̞gʲ/		/zɛ̀:s/	/zɛ̀:z/	/zɛ̀:t/ /zɛ̀:c/	/zɛ̀:d/ /zɛ̀:ɟ/	/ze̞gʲe/	/ze̞gʲen/	/ze̞gʲ/		/ze̞gʲe/	/ze̞gʲen/	/ze̞gʲeɲɟ/
vergangen tied	sjrif	zag		zags		zag		zagte	zagten	zag		zagte	zagten	gezag
	IPA	/zax/	/zaɣ/	/zaxs/	/zaɣz/	/zax/	/zaɣ/	/zaxtə/	/zaxtən/	/zax/	/zaɣ/	/zaxtə/	/zaxtən/	/ɣə'zax/	/ɣə'zaɣ/
gebi-jjendje wies	sjrif			zègk!				zègke-v'r		zègktj! zègk!
	IPA			/ze̞gʲ/				/ze̞gʲever/		/ze̞g̊c/	/ze̞gɟ/
										/ze̞gʲ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	zègke	zègken	gezègk ó		zègke	zègken	zègkentaere		zègkentaeren		gezègke		gezègken
	IPA	/ze̞gʲe/	/ze̞gʲen/	/ɣə'ze̞gʲ/		/ze̞gʲe/	/ze̞gʲen/	/ze̞gʲen̥'tɛ̀:re/		/ze̞gʲen̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'ze̞gʲe/		/ɣə'ze̞gʲen/

In anger spraoke

[1]

• Arabisch: قال^(ar:)
• Faeruuers: siga^(fo:)
• Frans: dire
• Hindi: कहना^(hi:)
• Ingels: say, tell
• Iteljaans: dire
• Nederlandjs: zeggen
• Portegees: dizer
• Pruus: sagen
• Russisch: говорить^(ru:)
• Sjinees: 云^(zh:)
• Spaans: decir^(es:)
• Tagalog: sabihin^(tl:)
• Viëtnamees: nói^(vi:)
• Zweeds: säga^(sv:)

Zelfstenjig naamwaord

Neet-lemma

zègke ó /ze̞gʲe/

1. (gerundium) gerundium II van zègke
   

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

• zègk-e

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	zègke	zègken	—
	IPA	/ze̞gʲe/	/ze̞gʲen/	—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	zègke	zègken	—
	IPA	/ze̞gʲe/	/ze̞gʲen/	—

Wirkwaord

Neet-lemma

zègke /ze̞gʲe/

1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van zègke
2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van zègke

Aafbraeking

• zègk-e