haje

Mofers

Wirkwaord

Lemma

haje /há:jə/

(euvergenkelik) neet laote varen of gaon; örges van in 't bezit blieve
(euvergenkelik) (mit aan of taenge) op 'n bepaoldje plaats of meneer inne henj höbbe
Haaj die plaat 'ns taengen 't leech, dan zuus te zoea of die doorzichtig is.

Doe kóns dao 't bèste 'ne zwaegel aan haje, went dae kraom is gènne sent waerd.
(euvergenkelik) 'n hoesdeer of vieë verzorge
(euvergenkelik) daoveur zorge det get blief zowie 't is
Doe mós 't hoes sjoean haje door aventoe te poetse.
(óneuvergenkelik) (reflexief) in gooj kóndiesje blieve
Haaj dich, v'r zeen ós!
(óneuvergenkelik) (reflexief) neet bedirve
Die mèlk hèltj zich neet lang es ónwaer inne lóch is; die geit dich óm.
(koppelwirkwaord) (reflexief) in 'ne zekeren toestandj blieve
Doe mós tich röstig haje wen luuj nöt taenge dich kalle.
(óneuvergenkelik) vas blieve zitte
Det hèltj neet; dao mós se get anges veur verzinne.
(synoniem) anger waord veur organizere
Wienieë hèltj geer det fieësjke?

Aafbraeking

ha-je

Net get anges gesjreve

hajje

Aafleijinge

hajerie, hajes, hajing, heljer
aandeilhajer, bookhajer, fosferhajendj, hoeshaje, landjhajendj, stamhajer, vieëhajerie, wèthajer
aafhaje, aanhaje, achterhaje, baovenhaje, behaje, bezighaje, biehaje, biejeinhaje, binnenhaje, boetenhaje, doorhaje, druueghaje, euverhaje, eweghaje, groeathaje, hoeaghaje, hoeshaje, inhaje, klaorhaje, naohaje, oethaje, óngerhaje, ónthaje, ophaje, paolhaje, taengenhaje, trögkhaje, vashaje, verhaje, veurhaje, volhaje, vriehaje, weghaje, zuverhaje

Verwantje wäörd

[7] verdrage
leve

Zagswies

haje van
1. (euvergenkelik) get sjoean vinje
  Jan hèltj neet zoea van meziek; hae kiek lever nao d'n tillevies.
2. (euvergenkelik) leefdje veule veur emes; leefhöbbe
  Sjat, doe wits det ich van dich haaj.
emes ane vraet haje: (graof spraokgebroek) emes in zien laevesóngerhaad verzeen
emes/get op aafstandj haje
emes/get in 't oug haje: emes/get hieël persies en prónt volge
emes 'n handj inne rögk haje:
1. emes steun gaeve bie 'n óngernumming of hanjeling
2. emes steun gaeve wen d'r aangevalle wuuert
emes vanne straot haje: door emes 'n aktiviteit te laoten oetveure veurkómme det t'r/'t mesjiens op 't slechte paad kump
euverein haje: einanger door diek en dun blieve steune
get achtere rögk haje: get geheim haje
get veur zich (kónnen) haje (naodrök op veur): e geheim (kónne) beware
get euver zich blieve haje
Es se-n oet e kattelik gezin bös, bliefs se-n ummer get kattelieks euver dich haje.
Haad de moel! = Zwieg! (Nederlandjs: Hou je mond!)
get/emes hoeag haje (naodrök op hoeag, zuuch ouch: hoeaghaje): laote mirke det m'n emes/get wardeert
juuj haje: ophaje, ophuuere, oetsjeie
zich keduuk haje: zich stil hajen oet angs of verlaege-zeen
de kop biejein haje: klaor blieve dinke
de moel/móndj haje: gedwónge zwiege, nieks zègke
neet te haje zeen: neet taenge te haje zeen
oug hajen op get > örges oug op haje: lètten op get
de poeat stief haje: bie zien meining blieve
't Zal zich d'róm haje. / 't Hèltj zich d'róm. (naodrök op haje of hèltj):
1. 't Zal óngevieër zoea get wie juus gezag.
2. 't Is zoeaget 't kritiek puntj.
voot bie stök haje: neet van zien meining verangere
Wae(m) de gek trouwtj ómmen drek, verluus d'n drek en hèltj de gek: Me mót noeatj eine trouwe veur zien bezittinge.
Werk höbben is nieks, meh werk haje: Doe mós zorge des toe kóntinu werk höbs.
zich aan 't ... haje (mit e wirkwaord wie bäöke, sjrieëve, kwake, joeddasse enzowiejer): blieve ...
Det paerd hèltj zich aan 't stampe; det haet de moet ane puuet.
zich emes van 't lief haje: daoveur zeen det emes dich neet kan rake bie e dreigendj gevech
zich groeat haje: tróds taengeslaag mood en doorzittingsvermeuge tuine
zich te vrundj haje mit emes: vrundj blieve mit emes, ouch wen det lestig is
zich trögk haje > zich trögkhaje
ziene (stieve) kop haje: zwiegen oet stiefköppigheid

Vermeljing

Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 148.

Verveuging

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	haaj		hèls ↓hils		hèltj ↓hiltj		haje	hajen	haadj		haje	hajen	hajendj
hujigen tied	IPA	/há:i̯/		/hè̞l̥s/ /hɪ̀l̥s/	/hè̞lz/ /hɪ̀lz/	/hè̞ʎ̥c/ /hɪ̀ʎ̥c/	/hè̞ʎɟ/ /hɪ̀ʎɟ/	/há:jə/	/há:jən/	/há:ɟ/		/há:jə/	/há:jən/	/há:jəɲɟ/
vergangen tied	sjrif	heel		heels		heel		hele	helen	heel †heeldj		hele	helen	gehaje	gehajen
vergangen tied	IPA	/hè:l/		/hè:l̥s/	/hè:lz/	/hè:l/		/hè:le/ /hé:le/	/hè:len/ /hé:len/	/hè:l/ /hè:ʎɟ/		/hè:le/ /hé:le/	/hè:len/ /hé:len/	/ɣə'há:jə/	/ɣə'há:jən/
gebi-jjendje wies	sjrif			haad!				haje-v'r		haadj!
gebi-jjendje wies	IPA			/há:d/				/há:jəvər/		/há:ɟ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	haje	hajen	gehaads ó		haje	hajen	hajentaere		hajentaeren		gehaje		gehajen
	IPA	/há:jə/	/há:jən/	/ɣə'há:d̥s/	/ɣə'há:dz/	/há:jə/	/há:jən/	/há:jən̥'tɛ̀:re/		/há:jən̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'há:jə/		/ɣə'há:jən/

Raod

Bakkes zaet det de mieëvaadsvörm inne vergangen tied sleiptuuenig zeen, meh det huuert me nimmieë trögk in 't modernder Mofers. Alle vergangen-tiedsvörm, oetgezunjerd 't deilwaord lieke stoeattuuenig te zeen.

In anger spraoke

[1]

Arabisch: مسك^(ar:)
Frans: tenir
Ingels: keep^(en:), hold^(en:)
Nederlandjs: houden^(nl:)

Pruus: behalten, halten^(de:)
Russisch: держать^(ru:)
Spaans: guardar
Zweeds: behålla, hålla

[3]

Ingels: raise^(en:), rear^(en:)
Nederlandjs: houden^(nl:)
Sjinees: 養^(zh:)

[~ haje van]

Frans: aimer^(fr:)
Grieks (nuuj): αγαπάω^(el:)
Ieslandjs: elska^(is:), unna^(is:)
Ingels: love^(en:), like^(en:), cherish
Iteljaans: amare^(it:)
Nederlandjs: houden^(nl:) van, liefhebben
Pools: kochać^(pl:)

Pruus: lieben
Remeens: iubi^(ro:)
Sjinees: 戀^(zh:)
Spaans: querer, amar^(es:)
Tagalog: ibig^(tl:)
Zweeds: gilla, älska

Zelfstenjig naamwaord

Neet-lemma

haje ó /há:jə/

(gerundium) gerundium II van haje

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

ha-je

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	haje	hajen	—
nom.	IPA	/há:jə/	/há:jən/	—
dim.	sjrif	—		—
dim.	IPA	—		—
dat.	sjrif	haje	hajen	—
dat.	IPA	/há:jə/	/há:jən/	—

Wirkwaord

Neet-lemma

haje /há:jə/

(neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van haje
(neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van haje

Aafbraeking

ha-je