zitte

Van Wiktionary

'n sjiljerie van emes dae zitj [1]

Mofers[bewirk]

Wirkwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

zitte [sedere] /zɪte/

  1. (óneuvergenkelik) 't lief in zónne standj höbbe det 't baovelief rechop steit en rös oppe batse
  2. (óneuvergenkelik) (euverdrechtelik) 'n plaats ingenómmen höbbe
  3. (óneuvergenkelik) (reflexief) gaon [1]
    Zitj uch, dao zeen steul genóg.
  4. (modaal) guuef aan det get 'nen doer haet
    Die zeen dao gewuuen gaon zitte zoepe.
    De hin zitj dao zoea fijn te pikke.
  5. (synoniem) (euvergenkelik) anger waord veur passe (de goje maot zeen)
    Det kleid zitj dich wie gegaote.
  6. (koppelwirkwaord) guuef 'n eigesjap aan van get die dao in gewuuenen toestandj neet is
    Die buus zitj verstop; dae mót get caustic soda doorhaer.
    Mien naas zitj ram toe van die verkaadjigheid.
Raod

Bieje modaal beteikenis wuuert "te" neet ummer gebroek, wie det in 't Nederlandjs waal is. De regel is det "te" ummer volg bieje verbaoge vorm, meh noeatj nao d'n infinitief, boete wen get aanblief (kóntinu) en es vervaelendj of hinjerlik ervare wuuert:

  • Ich zit hie fijn aerpel te sjèllen in 't zunke. ("zit" is 'ne verbaoge vorm, dus "te")
  • Ich höb gèn zin veur hie te zitte zanike. ("zitte" is ónverbaogen en infinitief, dus gein "te")
  • Waat zits toe toch te wawwele/zeivere/knotere/snoeve/giepe. (Me blief kóntinu wawwele enz., waat es vervaelendj of hinjerlik ervare wuuert, dus "te")

Mirk op det in 't lèste veurbeeldj ouch meis spraok is van 'ne verbaoge vorm.

Aafbraeking
  • zit-te
Aafleijinge
Zagswies
  • aan zitte/ligke: sónger ruumdje daotösse, mer ouch sónger spanning (gezag van matterjale)
    Die sjroef mót neet vaster gedrejdj waere; die mót allein aan zitte.
  • örges aan zitte (naodrök op aan): get pakke/aanrake wo me van aaf mót blieve
  • örges aan gezaeten höbbe: get höbbe gebroek, get aangeraak höbbe
  • achter emes haer zitte
  • Begiene die zeen neet wie ze sjiene: die zitten achtere gerdiene, en zègke: "Kiek, dao geit t'r miene!" = Begiene zeen neet zowie zie lieke.
  • blieve zitte: 't zelvendje lieërjaor oppe sjoeal euvernuuj mótte doon
  • bie emes oppe daak zitte: hipetieëkgaever zeen
  • Dao zit ich/zits toe mit mie/die good gedraag: Noe zitj ich/zits toe in verlaege-zeen.
  • Dao zitj get in. (naodrök op in): Det is 'n wichtige, gooj opmirking.
  • Dao zitj nieks in. (naodrök op nieks):
    1. Det is 'n ónwichtige, slechte opmirking.
    2. Dae miens is neet aktief of initiatiefriek.
  • d'rop zitte wie 'ne bók oppe haverkis (aksent op d'rop):
    1. hieël zunig zeen mit geldj
    2. g'ergerd 'n óntwikkeling volge
    3. al good inne gate hajen en wen nuuedig drek ingriepe
  • euveral mitte naas in zitte:
    1. hieël nuusjieërig zeen
    2. zich euveral mit meine te mótte mujje
  • gaw oppe kas zitte: gaw kwaod zeen
  • ane gróndj zitte:
    1. gans kepót zeen (gezag van luuj), gei geldj mieër höbbe
    2. gènne kantj mieër oet kónne
  • mitte henj inne haor zitte: in groeate zörg of perbleme zitte
  • mit henj en veut aan emes/get vaszitte: geinen aafstandj kónne numme van emes/get
  • Dae hoeag zitj, kan lieëg valle: Höb neet te väöl respek veur hoeaggeplaatsdje; häöre standj kan ram verangere.
  • örges mit zitte (naodrök op zitte): e zeker perbleem höbbe, örges las van höbbe
  • örges euver in zitte
  • örges óm zitte te springe (naodrök op springe): get in serjeuze maot missen en sterk daohaer oetkieke
  • inne petoet zitte: in 't gevang zitte
  • inne pöt zitte: dreuvig of depressief zeen
  • Me kan aafzeen es m'n hoeag zitj.
  • nieks doon es get ligke/zitte ... (oppe puntjes kump ummer e wirkwaord): allein ligke/zitte ... (sónger 't voogwaord te!)
  • stief gezaete zeen: stief zeen inne bein door te lang te zitte
  • de stróntj kortbie 't hert höbbe zitte: gaw zich ergeren euver (ingebeeldje of gemèndje) wantoestenj
  • oppen trèk zitte/staon: in 'ne kaje lóchstroum zitte/staon
  • emes achtere vaere zitte: emes aanzitte toet mieër aktiviteit door op 'm te blieve knotere
  • Waem zich de/zien vot verbrandj, mót oppe blaor zitte: Waem door eige sjoud inne perbleme kump, mót dao ouch zelf oet zeen te kómme.
  • wie gegaote zitte / zitte wie gegaote: hieël good passe (gezag van kleier)
  • zich örges euverhaer zitte: sónger zich te verzitten 'nen óngewinsdjen toestandj akseptere (Nederlandjs: berusten in een ongewenste toestand)
  • zich örges in zitte (naodrök op zitte): 'n zaak of 'nen toestandj akseptere sónger zich daotaenge te verzitte (Nederlandjs: in een situatie of zaak berusten)
  • Zit dich; die zeen steul haole: Doe mós nag efkes blieve staon. (Dit wuuert gezag wen te min steul zeen.)
  • Zit dich; staon is aeve duur: Gank tich meh zitte!
  • Zitj uch; die zeen steul haole: Geer mótj nag efkes blieve staon. (Dit wuuert gezag wen te min steul zeen.)
  • Zitj uch; staon is aeve duur: Gaontj g'r uch meh zitte!
  • gèn zittendje vot höbbe: neet good stil kónne zitte
  • 'n zittendje vot höbbe: neet gaer staon
  • zitte te ... (gevolg door 'nen infinitief, wie ouch ligke te ...): kóntinu en hinjerlik get doon
    Waat zits toe toch te wawwele/zeivere/knoetere/snoeve/giepe.
  • zitte/ligke te piemmele: zich ónaangenaam vervaelendj gedrage
  • op zwart zaod zitte: hieël zwaor geldjgebraek höbbe

Verveuging[bewirk]

ich doe det veer geer zie deilwaord
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
hujigen tied sjrif zit zits zitj zitte zitten zitj zitte zitten zittendj
IPA /zɪt/ /zɪd/ /zɪts/ /zɪdz/ /zɪc/ /zɪɟ/ /zɪte/ /zɪten/ /zɪc/ /zɪɟ/ /zɪte/ /zɪten/ /zɪteɲɟ/
vergangen tied sjrif zaat
zoot
zaats
zoots
zaat
zoot
zote zoten zootj zote zoten gezaete gezaeten
IPA /zá:t/
/zò:t/
/zá:d/
/zò:d/
/zá:ts/
/zò:ts/
/zá:dz/
/zò:dz/
/zá:t/
/zò:t/
/zá:d/
/zò:d/
/zò:tə/ /zò:tən/ /zò:c/ /zò:ɟ/ /zò:tə/ /zò:tən/ /ɣə'zɛ́:te/ /ɣə'zɛ́:ten/
vergangen tied
(kónjunktief)
sjrif zoot zoots zoot zote zoten zootj zote zoten gezaete gezaeten
IPA /zò:t/ /zò:d/ /zò:ts/ /zò:dz/ /zò:t/ /zò:d/ /zò:tə/ /zò:tən/ /zò:c/ /zò:ɟ/ /zò:tə/ /zò:tən/ /ɣə'zɛ́:te/ /ɣə'zɛ́:ten/
gebi-jjendje wies sjrif zit! zitte-v'r zitj!
IPA /zɪt/ /zɪd/ /zɪtever/ /zɪc/ /zɪɟ/
substantivering infinitief gerundium I gerundium II supinum participium
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
sjrif zitte zitten gezit ó zitte zitten zittentaere zittentaeren gezitte gezitten
IPA /zɪte/ /zɪten/ /ɣə'zɪt/ /ɣə'zɪd/ /zɪte/ /zɪten/ /zɪten̥'tɛ̀:re/ /zɪten̥'tɛ̀:ren/ /ɣə'zɪte/ /ɣə'zɪten/

In anger spraoke[bewirk]

[1]

[3]

Wirkwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

zitte [ponere] /zɪte/

  1. (euvergenkelik) 'n plaats gaeve
  2. (euvergenkelik) op 'n bepaoldje meneer sjikke
  3. (euvergenkelik) klaor make (gezag van kóffe en tieë)
  4. (euvergenkelik) get opsjrieve (gezag van 'n handjteikening)
  5. (óneuvergenkelik) (reflexief) vas of vaster waere
    Die moer mót zich ieës nag zitten ieër v'r dao-aan wiejer kónne metsele.
  6. (euvergenkelik) lètters naevenein plaats det mieër aafdrökke gemaak kónne waere ('n aad ambach)
  7. (synoniem) anger waord veur vaszitte [ponere]
  8. (synoniem) anger waord veur paote
    Ich zit dao 'n paar rieje staakboeane.
  9. (synoniem) anger waord veur boewe
    Die twieë höbbe zich oppe plaats van die aaj boerderie 'nen tempel laote zitte.
Aafbraeking
  • zit-te
Variaasje
Aafleijinge
Zagswies
  • al/alles oppe kop zitte: örges einen óngerein van make
  • e gebraoke bein zitte
  • emes de kop tösse twieë oeare zitte: 'n lichte dreigement, wie van volwassene taenge kinjer die streek oethaole
    Ich zit dich de kop tösse twieë oeare.
  • emes mitte kop oppe windj zitte: emes veur zie laevesóngerhaad laote gaon wirke
  • de meiboum zitte
  • emes 't mets oppe kael zitte: emes ónger zwaoren drök zitte
  • gènne stap zitte: neet in bewaeging kómme
  • gènne stap örges zitte: op 'n plaats bewós neet kómme
  • emes op 'ne stómp zitte: daoveur zorge det emes anges nimmieë vrie kan hanjele
  • taengenein aop zitte: zowaal anen eine kantj es anen angere kantj van 'n ruumdje (wie 'n kamer) aop zitte (gezag van deuren en rame)
    Zit die rame meh taengenein aop; dan kan 't effekes get doorwejje.
  • de tent/zaak/get oppe kop zitte: örges 'nen óngerein van make
  • emes inne zeik zitte: emes belachelik make, emes veure gek haje
  • zich d'rneer/t'rneer zitte > neerzitte
  • zich get d'rin zitte: hieël väöl aete, duchtig dooraete
  • zich get inne kop zitte:
    1. get good in zien ónthaad opnumme
    2. örges 'n obsessie van make
  • zich get oete kop zitte: 'n inbeelding kwietrake, get waat me zich bedach haet loslaote

Verveuging[bewirk]

ich doe det veer geer zie deilwaord
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
hujigen tied sjrif zit zits zitj zitte zitten zitj zitte zitten zittendj
IPA /zɪt/ /zɪd/ /zɪts/ /zɪdz/ /zɪc/ /zɪɟ/ /zɪte/ /zɪten/ /zɪc/ /zɪɟ/ /zɪte/ /zɪten/ /zɪteɲɟ/
vergangen tied sjrif zat zats zat zatte zatten zatj zatte zatten gezatj
IPA /zat/ /zad/ /zats/ /zadz/ /zat/ /zad/ /zatə/ /zatən/ /zac/ /zaɟ/ /zatə/ /zatən/ /ɣə'zac/ /ɣə'zaɟ/
gebi-jjendje wies sjrif zit! zitte-v'r zitj!
IPA /zɪt/ /zɪd/ /zɪtever/ /zɪc/ /zɪɟ/
substantivering infinitief gerundium I gerundium II supinum participium
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
sjrif zitte zitten gezit ó zitte zitten zittentaere zittentaeren gezitte gezitten
IPA /zɪte/ /zɪten/ /ɣə'zɪt/ /ɣə'zɪd/ /zɪte/ /zɪten/ /zɪten̥'tɛ̀:re/ /zɪten̥'tɛ̀:ren/ /ɣə'zɪte/ /ɣə'zɪten/

In anger spraoke[bewirk]

[1]

bewirk
  • Algemein Gesjreve Limbörgs: zètte


Zelfstenjig naamwaord[bewirk]

Neet-lemma[bewirk]

zitte ó /zɪte/

  1. (gerundium) gerundium II van zitte
Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

De vörm vanne wirkwäörd "zitte (sedere)" en "zitte (ponere)" kómmen hie euverein.

Aafbraeking
  • zit-te

Verbuging[bewirk]

inkelvaad mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison
nom. sjrif zitte zitten
IPA /zɪte/ /zɪten/
dim. sjrif
IPA
dat. sjrif zitte zitten
IPA /zɪte/ /zɪten/


Wirkwaord[bewirk]

Neet-lemma[bewirk]

zitte /zɪte/

  1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van zitte
  2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van zitte
Raod

De vörm vanne wirkwäörd "zitte (sedere)" en "zitte (ponere)" kómmen hie euverein.

Aafbraeking
  • zit-te