det

Van Wiktionary

Mofers[bewirk]

Aanwiezendj veurnaamwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

det /dæt/

  1. (inkelvaad, nominatief, distaal) verwies nao 'n zaak of e veurwerp det grammatikaal ónziejig is en zich neet drek inne ómgaeving, d'n tied of de gedachte bevindj
    Det waat dae gister zag is gaar neet waor!
    Det is 't sjoonste waat emes mich gezag haet!
  2. (inkelvaad, nominatief, distaal) verwies nao get det es bekindj vróngerstèldj wuuert
    Det hoes van dae Paul steit al hieël lang laeg.
  3. (distaal) algemein waord veur mit te verwieze
    Det zeen bieëster die me neet binne kan haje.
Aafbraeking
  • det
Variaasje
Aafleijinge
Verwantje wäörd
Zagswies
  • Neet veur dit of det: Ich mein nieks anges (heimeliks) es waat ich tich zègk.
    Neet veur dit of det, meh die aafgetratsjdje sjoon mós se toch ech 'ns wegsmiete.
Vermeljing
  • Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.

Grammaer[bewirk]

Veur naodrök te ligke kan m'n 't aanwiezendj veurnaamwaord kómbinere mit 'n ónbestump veurnaamwaord (döks versterk mit e biewaord): Det ei paerd dao inne wei, wèts toe van waem det is?

Veur oetligk euvere vörm op "geen-", 't biewaord "dao" enne thornversjuving, zuuch: dae.

Taofel[bewirk]

distaal mannelik vrouwelik ónziejig mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
nominatief sjrif dae (daen) die det die
IPA /dɛ́:/ (/dɛ́:n/) /dì:/ /dæt/ /dæd/ /dì:/
akkuzatief
datief
sjrif daen die det die
IPA /dɛ̀:n/ /dì:/ /dæt/ /dæd/ /dì:/
spatiaal sjrif gene genen geen gee geen geen
IPA /ʝé:ne/ /ʝé:nen/ /ʝè:n/ /ʝé:/ /ʝé:n/ /ʝè:n/
distaal
mit thornversjuving
mannelik vrouwelik ónziejig mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
nominatief sjrif tae (taen) tie tet tie
IPA /tɛ́:/ (/tɛ́:n/) /tì:/ /tæt/ /tæd/ /tì:/
akkuzatief
datief
sjrif taen tie tet tie
IPA /tɛ̀:n/ /tì:/ /tæt/ /tæd/ /tì:/
proximaal mannelik vrouwelik ónziejig mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
nominatief sjrif deze dezen dees dit dees
IPA /dé:ze/ /dé:zen/ /dè:s/ /dè:z/ /dɪt/ /dɪd/ /dè:s/ /dè:z/
genitief sjrif deze dezen dezer deze dezen dezer
IPA /dé:ze/ /dé:zen/ /dé:zer/ /dé:ze/ /dé:zen/ /dé:zer/
proximaal
mit thornversjuving
mannelik vrouwelik ónziejig mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
nominatief sjrif teze tezen tees tit tees
IPA /té:ze/ /té:zen/ /tè:s/ /tè:z/ /tɪt/ /tɪd/ /tè:s/ /tè:z/
genitief sjrif teze tezen tezer teze tezen tezer
IPA /té:ze/ /té:zen/ /té:zer/ /té:ze/ /té:zen/ /té:zer/

In anger spraoke[bewirk]

[1]

Betrèkkelik veurnaamwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

det /dæt/

  1. ónziejige vorm van dae
Aafbraeking
  • det

Verveuging[bewirk]

voogwaord persoean
vrie sjrif det
IPA /dæt/ /dæd/
2 iv. sjrif des te
se
IPA /dæs/ /(t)e/
2 mv. sjrif detj g'r
IPA /dæc/ /çe̽r/


Raod

Naeve de vorm des huuert m'n allewiel ouch de vorm dets.

Lidwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

det /dæt/

  1. ónziejige vorm van dae
Aafbraeking
  • die
Variaasje
  • (onbenaodrök) 't
Raod

Wie alle beklemtoeandje lidwäörd nump 't gebroek aaf en wuuert t'r ummer mieë vervange doren ónbeklemtoeandje vorm "'t".

Veur wiejeren oetligk, zuuch: dae.

Aafleijinge
Verwantje wäörd
Vermeljing
  • Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.

Verbuging[bewirk]

mannelik vrouwelik ónziejig mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
ónbenaodrök sjrif de d'n de 't de
d'r
IPA /də/ /dən/ /də/ /d/ /ət/ /əd/ /də/ /d/
/dər/
gróndjvorm sjrif dae (daen) die det die
IPA /dɛ́:/ (/dɛ́:n/) /dì:/ /dæt/ /dæd/ /dì:/
akkuzatief
datief
sjrif daen die det die
IPA /dɛ̀:n/ /dì:/ /dæt/ /dæd/ /dì:/
nao veurzitsel sjrif g'ne g'nen g'n ge g'n ge
g'n
IPA /ɣənə/ /ɣənən/ /ɣən/ /ɣə/ /ɣən/ /ɣ(ə)/
/ɣən/
mit thornversjuving mannelik vrouwelik ónziejig mieëvaad
radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison radikaal liaison
ónbenaodrök sjrif te t'n te 't te
t'r
IPA /tə/ /tən/ /tə/ /t/ /ət/ /əd/ /tə/ /t/
/tər/
gróndjvorm sjrif tae (taen) tie tet tie
IPA /tɛ́:/ (/tɛ́:n/) /tì:/ /tæt/ /tæd/ /tì:/
akkuzatief
datief
sjrif taen tie tet tie
IPA /tɛ̀:n/ /tì:/ /tæt/ /tæd/ /tì:/

In anger spraoke[bewirk]

Ónbestump veurnaamwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

det /dæt/

  1. (sterk-verajerd) óngebroekelike vorm van ↑'t
Raod

Deze vorm huuert me op 't Mofers praktisch nimmieë, meh kump van oearsprónk waal veur in det dialek. Ouchal kump 't van oearsprónk veur in Mofert, allewiel veultj 't neet aan es Mofers, mer es boetedörps. 't Gebroek daovan wuuert aafgeraoje veur 't feit det 't verwarrendj kan zeen veure luuj.

Aafbraeking
  • det
Zagswies
  • Det waas drie oere wie oos Mrie heim aankoom.

Persuuenlik veurnaamwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

det /dæt/ (liaison: /dæd/)

  1. (nominatief, derdje persoean, inkelvaad) verwies nao e veurwerp det of 'n zaak die neet dao is wo m'n euver kaltj
  2. (synoniem) (nominatief, derdje persoean, inkelvaad, vrouwelik) anger waord veur zie
Raod

"det" is 'nen algemeine vorm veure vrouwelike veurnaamwäörd "het" en "zie" mit es objeksvorm "dem", in 't biezunjer verwies 't trögk nao vrouwlje die me mit "doe" aansprik.

Aafbraeking
  • det
Verwantje wäörd
Zagswies
  • det van mich/dich/...
    1. mien/dien/... vrouw
    2. mien/dien/... dochter
      Det van mich woontj noe in Amsterdam; det haet dao gestudeerd.
Vermeljing
  • Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.

Taofel[bewirk]

inkelvaad mieëvaad
1e pers. 2e pers. ↑2e pers. 3e pers. m. 3e pers. v. 3e pers. ó. 1e pers. 2e pers. 3e pers.
nom. sjrif ich
iche
doe geer hae
dae
het
det
die
zie
det veer geer zie
die
IPA /ɪç/
/ɪçe/
/dú:/ /ʝé:r/ /hɛ́:/
/dɛ́:/
/hæt/
/dæt/
/dì:/
/zí:/
/dæt/ /vé:r/ /ʝé:r/ /zí:/
/dì:/
acc. sjrif mich dich
tich
uch dem
'm
ós uch häör
IPA /mɪç/ /dɪç/
/tɪç/
/øç/ /dæ̀m/
/ə̽m/
/ʊs/ /øç/ /hœ́:r/
loc. sjrif mienentj dienentj eurentj zienentj ozentj eurentj häörentj
IPA /mí:neɲ̊c/ /dí:neɲ̊c/ /ø̀:reɲ̊c/ /zí:neɲ̊c/ /ó:zəɲ̊c/ /ø̀:reɲ̊c/ /hœ́:reɲ̊c/
dat. sjrif meer
m'r
deer
teer
d'r
t'r
uch dem
hem
'm
ós uch häör
IPA /mé:r/
/mə̽r/
/dé:r/
/té:r/
/də̽r/
/tə̽r/
/øç/ /dæ̀m/
/hæ̀m/
/ə̽m/
/ʊs/ /øç/ /hœ́:r/
nom. enc. sjrif 'ch toe
te
se
de
g'r d'r
t'r
't v'r g'r ze
IPA /ə̽x/ /tú:/
/tə/
/sə/
/də̽/
/ɣə̽r/ /də̽r/
/tə̽r/
/ə̽t/ /və̽r/ /ɣə̽r/ /zə/
refl. sjrif michzelf dichzelf uchzelf zichzelf ószelf uchzelf zichzelf
häörzelf
IPA /mɪçz̥æ̀le̽f/ /dɪçz̥æ̀le̽f/ /øçz̥æ̀le̽f/ /zɪçz̥æ̀le̽f/ /ʊz̥æ̀le̽f/ /øçz̥æ̀le̽f/ /zɪçz̥æ̀le̽f/
/hœ́:rzæ̀le̽f/

In anger spraoke[bewirk]

[1]

Voogwaord[bewirk]

Lemma[bewirk]

det /dæt ~ de̽t ~ də̽t/

  1. (óngersjikkendj) lèdj 'ne veurwerpszats in (sónger vaste beteikenis, allein nao oetdrökkinge van zekerheid)
    Hae zag det 't e perbleem veur 'm waas.
  2. (óngersjikkendj) lèdj 'nen óngerwerpszats in (sónger vaste beteikenis, allein nao oetdrökkinge van zekerheid)
    Des toe mich sjrieve wils, maak mich hieël bliej.
  3. (óngersjikkendj) lèdj 'ne predikatieven of attributieve zats in (sónger vaste beteikenis, allein nao oetdrökkinge van zekerheid)
    De ónzekerheid, det 't te laat kós zeen, verangerdje dem zie laeve.
  4. (óngersjikkendj) drök 't gevolg van 'n hanjeling of 'n gebeurtenis oet
    Hannes kreeg zónne slaag in zie gezich det t'r taenge d'n ieskas vloog.
  5. (óngersjikkendj) guuef 't inj of de meining aan van 'n hanjeling
    Gae mich d'n doorslaag 'ns det ich de ries aafsjöd.
  6. (óngersjikkendj) guuef winselikheid aan, van aadshaer oet same mitte kónjunktief
    Det t'r in vree roew haet.
    Det t'r mich krieg! Ich verrèk hie vanne kaaj.
Raod

Es dit voogwaord volg op e veurzitsel wuuert 't dao-aan vas gesjreve: sónger + det = sóngerdet: Ich móch 'm waal al, sóngerdet ich daoveur gezeen haw.

Es voogwaord kump gèn thornversjuving veur, mit oetzunjering nao 'n -t(j). 't Is gewuuen dees versjuving neet oet te sjrieve: Hae wètj det waat t'r zaet neet waor is.

Aafbraeking
  • det
Synoniem
  • [5] (naevesjikkendj) veur te
Aafleijinge
Vermeljing
  • Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.

Verveuging[bewirk]

voogwaord persoean
vrie sjrif det
IPA /dæt/ /dæd/
2 iv. sjrif des te
se
IPA /dæs/ /(t)e/
2 mv. sjrif detj g'r
IPA /dæc/ /çe̽r/
Raod

Naeve de vorm des huuert m'n allewiel ouch de vorm dets.

In anger spraoke[bewirk]

[1]

[5]

[6]